مقدمه

بیمه مسئولیت مدنی برای مهندسین ناظر بیمه‌های مسئولیت، یکی از سه بخش اصلی بیمه است که در کنار بیمه‌های اموال و اشخاص قرار دارد. این بیمه‌ها به طور خاص برای جبران خسارت‌های وارده به اشخاص ثالث طراحی شده‌اند. به همین دلیل، این بیمه‌ها به عنوان بیمه‌های مسئولیت مدنی شناخته می‌شوند. به عبارت دیگر، با داشتن بیمه‌نامه مسئولیت مدنی، اگر شخصی باعث ایجاد خسارت به دیگران شود، می‌تواند خواستار جبران خسارت شود تا وضعیت به حالت اولیه قبل از وقوع خسارت بازگردد. با توجه به رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع، نیاز به استفاده از بیمه‌های مسئولیت مدنی افزایش یافته است. همچنین، وجود این بیمه‌ها در فرآیند توسعه، ضروری و لازم است. بنابراین، تعیین محدوده و حیطه مسئولیت مدنی اشخاص و تهیه و تدوین انواع بیمه‌های مسئولیت با استفاده از روش‌های فنی ارزیابی ریسک، اولویت بالایی دارد. برای نمونه حدود و محدوده مسئولیت مدنی یک مهندس ناظر ساختمان با حدود مسئولیت یک پزشک در بیمارستان یا یک وکیل در یک پرونده یا یک سرآشپز در رستوران یا یک کارشناس در یک آزمایشگاه متفاوت است. بنابراین هر فرد در جامعه بر اساس حدود و حیطه وظایف شغلی و کاری خود ملزم به جبران خسارت وارده به دیگران است و بیمه‌نامه‌های مسئولیت مدنی به شخص ثالث پرداخت می‌کنند.

همانطور که گفته شد بیمه‌های مسئولیت یکی از سه رشته اصلی بیمه است و در کنار بیمه‌های اموال و اشخاص قرار می‌گیرد. موضوع بیمه‌های مسئولیت مشخصاً به معنی جبران زیان یا زیان‌های وارده به اشخاص ثالث است. به همین خاطر است که به آن بیمه‌های مسئولیت مدنی نیز اطلاق می‌گردد. یعنی شخص با داشتن بیمه‌نامه مسئولیت مدنی، چنانچه باعث ایجاد ضرر و زیان به شخص یا اشخاص دیگری شود، می‌تواند خواستار جبران زیان وارده شود تا وضعیت به شکل اولیه قبل از خسارت بازگردد.

حوادث در پروژه‌های ساختمانی و آثار و عواقب آن

با توجه به اهمیت بیمه مسئولیت مهندسین ناظر، می‌توان گفت که رعایت اصول ایمنی، بهداشت و حفظ محیط زیست (HSE) در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی، از اهمیت بالایی برخوردار است و دارا بودن این بیمه ریسک های مرتبط با مسئولیت حرفه ای مهندسین ناظر را تا حدود زیادی کاهش می دهد.

سازمان بین‌المللی کار، مقاله‌نامه‌ها و توصیه‌نامه‌های متعددی را در رابطه با رعایت ایمنی در پروژه های ساختمانی صادر کرده است و کشورهای عضو را به رعایت این اصول موظف کرده است. در ایران نیز یک فصل از قانون کار به مقوله حفاظت فنی و بهداشت کار اختصاص داده شده است. با این حال، با وجود اینکه به لحاظ مبانی قانونی و ضوابط و الزامات منبعث از قوانین، هیچ‌گونه کاستی وجود نداشته باشد، اما در مجموع، حوادث در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی در ایران در مقایسه با سایر کشورهای هم‌تراز، افزایش غیرقابل‌قبولی دارد که این شرایط حدود ۷۰ درصد به دلیل رعایت نکردن اصول ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی توسط کارفرماست و حدود ۲۰ درصد نیز مربوط به کارگران است.

شرایط خصوصی بیمه مسئولیت مدنی مهندسین ناظر

پوشش سنوات گذشته مسئولیت حرفه مهندسین ناظر

مهندسین ناظر و طراح باید خود را با استفاده از بیمه مسئولیت حرفه‌ای تحت پوشش قرار دهند. اما باید توجه داشت که از شرکت هایی بیمه نامه خود را تهیه نمایید که علاوه بر دوره فعلی، پروژه های پیشین و سالیان متمادی گذشته مسئولیت حرفه ای مهندسین ناظر را تحت پوشش خود قرار دهد.

یکی از جنبه‌های مهم و قابل توجه در بیمه مسئولیت حرفه‌ای مهندسین، پوشش بیمه‌ای برای سال‌های گذشته است. این مورد باید حتماً در بیمه‌نامه مشخص شده و صراحتاً ذکر گردد که مسئولیت سال‌های گذشته تحت پوشش این بیمه‌نامه است. این موضوع به مهندسین امکان می‌دهد تا با خیال راحت‌تری به مسئولیت حرفه خویش بپردازند، زیرا می‌دانند که حتی اگر مشکلی در گذشته پیش آمده باشد، بیمه‌نامه می‌تواند آن را پوشش دهد. البته باید پوشش سنوات مسئولیت مدنی گذشته منوط به عدم وقوع خسارت تا قبل از شروع مدت اعتبار بیمه نامه می باشد.

دوره اعتبار مسئولیت حرفه مهندسین ناظر

از جمله موارد مهم دیگر که باید به آن توجه داشت، دوره اعتبار بیمه نامه می باشد که می بایست تا زمان مشخصی به عنوان مثال 10 سال آتی کلیه خسارت های مرتبط با دوره اعتبار بیمه نامه را تحت پوشش قرار دهد و به عبارتی اگر پس از 5 سال از مدت اعتبار بیمه نامه، خسارتی در پروژه هایی که در دوره اعتبار آن بیمه نامه فعالیت داشته اند رخ دهد، حتی اگر بیمه نامه در شرایط حاضر هم نداشته باشید، آن پروژه ها را تحت پوشش قرار داده باشد. لذا دقت شود که صرفا پروژه هایی که در مدت اعتبار یکساله بیمه نامه فعالیت داشته اند مشمول این موضوع خواهد شد. برای درک بهتر باید بدانید که پوشش مسئولیت مدنی سالهای آینده هیچ ارزشی ندارد و فاقد اعتبار است و اگر بیمه نامه مسئولیت حرفه ای ناظر و طراح از تاریخ 01/01/1401 لغایت 01/01/1402 دارای اعتبار باشد و در تعهدات بیمه نامه تا 10 سال آینده تمامی مسئولیت ها تحت پوشش شده باشد و یعنی مهندس ناظر تحت پوشش این بیمه نامه، تا 10 سال آینده نباید بیمه نامه دیگری را خریداری نماید و تمامی کارهایی که در سالهای آینده به وی ارجاع می شود تحت پوشش خواهد بود! اما اگر چنانچه در آینده حادثه ای رخ دهد با اتکاء به قانون بیمه، شرکت های بیمه خسارت های تعیین شده را پرداخت نخواهند کرد. چرا که بیمه نامه در زمان حادثه دارای اعتبار نبوده و عملا باطل است و تمامی بند های بخش خصوصی بیمه نامه که مغایر با شرایط عمومی قانون بیمه باشد ضمانت اجرایی ندارد.

بند 1 ماده 66 قانون تامین اجتماعی

مطالباتی که سازمان تامین اجتماعی یا سازمان خدمات درمانی برای مهندسین ناظر یا طراح مطرح می‌کنند، شامل هزینه‌های قانونی مربوط به درمان، غرامت، مستمری و غیره است که ناشی از حوادث منجر به فوت یا ایجاد نقص عضو در کارگران و پیمانکاران ساختمان تحت نظارت و طراحی بیمه‌گذار می‌شود. این مطالبات بر اساس مفاد قانون تامین اجتماعی تا حداکثر …….. ریال تحت پوشش قرار بگیرد. این مورد برای مهندسین اهمیت زیادی دارد زیرا این بیمه‌نامه می‌تواند از آن‌ها در برابر احتمال بروز حوادث ناخواسته محافظت کند.

خسارت مسئولیت مدنی با صلاحیت اجرا

باید توجه داشت که بیمه مسئولیت مدنی مهندسین ناظر و طراح منحصرا مسئولیت مدنی مهندس در رشته های یاد شده را تحت پوشش خود قرار می دهد و به عبارتی اگر فرد در صلاحیت دیگر خود یعنی اجرا فعالیت حرفه ای داشته باشد، آن تحت پوشش چنین بیمه نامه ای نمی باشد و می بایست برای صلاحیت اجرای خود بیمه نامه دیگری تهیه نماید.

خسارت مسئولیت مدنی سایر افراد

باید توجه داشت که بیمه مسئولیت مدنی مهندسین ناظر و طراح صرفا متوجه بیمه گذار خواهد بود و مسئولیت حرفه ای سایر افراد شاغل در پروژه اعم از سازندگان، کارفرمایان و کارگران را تحت پوشش خود قرار نخواهد داد و سازندگان می بایست به صورت جداگانه مسئولیت حرفه ای خود و عوامل زیرمجموعه خود را تحت پوشش قرار دهند.

نتیجه گیری

بیمه مسئولیت حرفه‌ای مهندسین ناظر و طراح یک ابزار حیاتی است که می‌تواند مهندسین را در برابر خسارت‌های احتمالی حین اجرای پروژه‌های ساختمانی محافظت کند. این بیمه نامه نه تنها می‌تواند مهندسین را در برابر خسارت‌های احتمالی در طول دوره اجرای پروژه محافظت کند، بلکه می‌تواند مسئولیت آن‌ها را نیز در سال‌های گذشته پوشش دهد.

بنابراین، توصیه می‌شود که مهندسین ناظر و طراح حتما از یک بیمه‌نامه مسئولیت حرفه ای استفاده نمایند. این اقدام می‌تواند به آن‌ها اطمینان بخشد که در صورت بروز هرگونه مشکلی، حتی اگر این مشکلات مربوط به گذشته باشند، بیمه‌نامه می‌تواند آن‌ها را پوشش دهد.این می‌تواند به مهندسین کمک کند تا با خیال راحت‌تری در پروژه‌های خود شرکت کنند.